Τα καρδιαγγειακά νοσήματα (Στεφανιαία νόσος, Αγγειακή εγκεφαλική νόσος, Περιφερική αγγειοπάθεια) αποτελούν το πρώτο αίτιο απώλειας ζωής στις προηγμένες δυτικές κοινωνίες. Πρόκειται για νοσήματα στα οποία κοινό αίτιο είναι η αθηροσκλήρωση των αγγείων. Ανάλογα με το ποια αγγεία του σώματος εμφανίζουν αθηρωματικές βλάβες εκδηλώνεται το καρδιαγγειακό νόσημα, δηλαδή:
- Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο όταν προσβάλλονται οι αρτηρίες που αιματώνουν τον εγκέφαλο (καρωτίδες και σπονδυλικές αρτηρίες, αρτηρίες του εγκεφάλου).
- Έμφραγμα του μυοκαρδίου, στηθάγχη, καρδιακή ανεπάρκεια ή αιφνίδιος θάνατος όταν προσβάλλονται τα στεφανιαία αγγεία της καρδιάς.
- Πόνος στα κάτω άκρα, γάγγραινα ή ακόμα και ακρωτηριασμός όταν προσβάλλονται οι αντίστοιχες αρτηρίες των κάτω άκρων.
Οι σημαντικότεροι παράγοντες που προκαλούν την εμφάνιση της αθηροσκλήρωσης και την εκδήλωση καρδιαγγειακών νοσημάτων είναι:
- Αρτηριακή υπέρταση (αυξημένη Αρτηριακή Πίεση). Η κατάλληλη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης επιτυγχάνεται με υγιεινοδιαιτητικά μέτρα (όπως η ελάττωση της κατανάλωσης αλατιού) και, όταν αυτά δεν επαρκούν, με τη χορήγηση κατάλληλης αντιϋπερτασικής αγωγής.
- Υπερλιπιδαιμία (αυξημένη Χοληστερίνη). Τα αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα σχετίζονται άμεσα με την αθηροσκλήρωση. Η αντιμετώπιση της πάθησης στηρίζεται σε συνδυασμό υγιεινοδιαιτητικών μέτρων (άσκηση, διακοπή καπνίσματος, διατροφή) και κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής.
- Σακχαρώδης διαβήτης (αυξημένο Σάκχαρο). Οι ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη θεωρούνται υψηλού κινδύνου για εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων και χρήζουν ιδιαίτερης θεραπευτικής αντιμετώπισης και παρακολούθησης από ιατρό κατάλληλης ειδικότητας.
- Χρόνια νεφρική νόσος (Νεφρική Ανεπάρκεια). Παθήσεις των νεφρών που επηρεάζουν την ικανότητα αποβολής τοξικών ουσιών από τον οργανισμό επιταχύνουν την αθηροσκλήρωση των αγγείων και την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων.
- Κάπνισμα. Το ενεργητικό και το παθητικό κάπνισμα σχετίζεται με όλες τις καρδιαγγειακές, καθώς και με άλλες παθήσεις (πνευμονοπάθειες, καρκίνος κλπ). Η διακοπή του καπνίσματος ελαττώνει τον κίνδυνο για εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων κατά το ήμισυ.
- Παχυσαρκία. Η επιδημία της παχυσαρκίας που καταγράφεται σήμερα στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες σχετίζεται ευθέως με την εμφάνιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η διατήρηση ιδανικού σωματικού βάρους αποτελεί σημαντικό στοιχείο προστασίας από τις παθήσεις αυτές.
- Καθιστική ζωή. Η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και η τακτικής αερόβιας άσκησης, συχνό φαινόμενο στις σύγχρονες κοινωνίες, παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση αθηροσκλήρωσης.
Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζει η ηλικία των ασθενών καθώς και το φύλο. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα προσβάλλουν συνήθως ασθενείς μέσης ή μεγαλύτερης ηλικίας, ενώ οι γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση εμφανίζουν μια σχετική προστασία λόγω των ορμονών του φύλου, γεγονός το οποίο αλλάζει μετά την κλιμακτήριο.
Η αξία της προληπτικής καρδιολογίας έγκειται στην προστασία των ατόμων από την εμφάνιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Έτσι, ο έμπειρος καρδιολόγος, μετά από λήψη του ιστορικού, κλινική εξέταση και πραγματοποίηση των κατάλληλων διαγνωστικών εξετάσεων, μπορεί να αξιολογήσει τον ενδεχόμενο κίνδυνο που διατρέχει ο ασθενής να εμφανίσει μελλοντικά καρδιαγγειακό επεισόδιο, και να τον προστατεύσει με κατάλληλη συμβουλευτική, υγιεινοδιαιτητική ή φαρμακευτική παρέμβαση.
Παράλληλα, η υιοθέτηση ενός περισσότερο υγιεινού τρόπου ζωής προστατεύει τους ασθενείς από την πιθανή εκδήλωση καρδιαγγειακών νοσημάτων. Στα πλαίσια αυτά προτείνεται:
- Η καθημερινή σωματική άσκηση: Η τακτική αερόβια άσκηση, μετά από τη σύμφωνη γνώμη του θεράποντος ιατρού, μπορεί να προστατεύσει τα άτομα, ακόμα και όταν αφορά σε μισή ώρα βάδισης καθημερινά.
- Η διατήρηση του φυσιολογικού σωματικού βάρους: Διατήρηση του δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ= Βάρος σε kg/ Ύψος2 σε m) σε επίπεδα 20-25 kg/m2 θεωρείται ιδανική για αποφυγή των επιπλοκών των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
- Η αποφυγή του ενεργητικού και του παθητικού καπνίσματος.
- Η αποφυγή του στρες.
Χρήστος Μιχαλακέας, MD, PhD
Καρδιολόγος